سازمان همکاری کاکرین

«امروزه کاکرین نه تنها به عنوان یک سازمان، بلکه به عنوان یک ایدئولوژی مورد حمایت مردم مطرح است.»

سازمان همکاری کاکرین (The Cochrane Collaboration) یک شبکه جهانی مستقل از متخصصان، محققان و نمایندگان بیماران در حوزه سلامت است که به منظور پاسخگویی به چالش‌ تولید مقادیر گسترده شواهد ناشی از پژوهش برای تصمیم‌سازی در زمینه سلامت تشکیل شده است. این سازمان غیرانتفاعی با مشارکت 31 هزار همکار (contributor) از بیش از 120 کشور دنیا برای تولید اطلاعات سلامت معتبر و قابل دسترس، فارغ از حمایت‌های مالی تجاری و سایر موارد تضاد منافع فعالیت می‌کند. بودجه کاکرین از منابع مختلف شامل دولت‌ها، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز خیریه و کمک مالی اهدایی اشخاص تأمین می‌شود.

 

چشم‌انداز و مأموریت

کاکرین چشم‌انداز خود را جهانی معرفی کرده که سلامت آن بهبود یافته و تصمیم‌گیری در خصوص سلامت و مراقبت‌های سلامت به صورت آگاهانه و بر اساس ترکیب شواهد تحقیقاتی باکیفیت، مرتبط و به روز انجام می‌گیرد. این سازمان مأموریت دارد تصمیم‌سازی آگاهانه بر مبنای شواهد در حوزه سلامت را از طریق تولید مرورهای سیستماتیک و سایر شواهد تحقیقاتی ترکیبی باکیفیت، مرتبط و در دسترس ترویج دهد. کار این مؤسسه به عنوان محک (benchmark) اطلاعات باکیفیت در زمینه اثربخشی مراقبت‌های سلامت شناخته شده است. 

کاکرین علاوه بر مأموریت اصلی خود که همانا تولید مرور سیستماتیک است، در فعالیت‌های دیگر از جمله حمایت از تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد، ارایه آموزش تهیه مرور سیستماتیک کاکرین، توسعه روش‌شناسی آماده‌سازی مرورها و ترجمه آنها از انگلیسی به زبان‌های مختلف دیگر فعالیت می‌کند. این سازمان کنفرانس‌های سالانه‌ای به نام Colloquia دارد که شرکت در آن برای همه آزاد است. هدف از برگزاری آن نیز گردهم آوردن افراد علاقمند از سرتاسر دنیا در یک محل برای بحث در خصوص کار کاکرین و توسعه و پیشرفت آن به منظور شکل‌دهی مسیر آینده سازمان است. کنفرانس سال ۲۰۱۴ کاکرین در حیدرآباد هند برگزار می‌شود.

کاکرین بر این باور است که مراقبت مؤثر سلامت از طریق مشارکت همسان محقق، ارایه دهنده خدمت، پزشک و بیمار ایجاد می‌شود. مرورهای کاکرین منحصر به فرد هستند چرا که توسط افراد علاقه‌مند به اثرات مراقبت سلامت تهیه می‌شوند و به هر فرد علاقمند در این زمینه هم مرتبط می‌باشند: بدین‌ترتیب که ارایه کنندگان مراقبت‌های سلامت می‌توانند بر اساس بهترین شواهد موجود، برای تولید یک داروی خاص سرمایه‌گزاری کنند؛ پزشکان ‌می‌توانند تأثیر یک مداخله در یک زمینه بالینی خاص را پیدا کنند؛ بیماران و سایر مصرف کنندگان مراقبت‌های سلامت نیز می‌توانند خطرات و مزایای بالقوه درمان خود را ارزیابی کنند.

 

همکاران کاکرین

همکاران کاکرین از طریق گروه‌های کاکرین به این مؤسسه وابسته هستند: گروه‌های مروری در موضوعات سلامت، شبکه‌های موضوعی (که  به فیلد معروف هستند)، گروه‌های مرتبط با روش‌شناسی مرور سیستماتیک و مراکز منطقه‌ای. بسیاری از همکاران کاکرین پیشروان رشته‌های مختلف پزشکی، سیاست‌گذاری سلامت، روش‌شناسی تحقیق و یا حمایت از مصرف کننده در جهان هستند و گروه‌های کاکرین در برخی از بهترین مؤسسات دانشگاهی و پزشکی جهان واقع شده‌اند. نام سازمان از نام خانوادگی اپیدمیولوژیست انگلیسی آرچی کاکرین (1988-1909) اقتباس شده که از به کارگیری کارآزمایی‌های بالینی تصادفی شده به عنوان وسیله‌ای قابل اعتماد جهت اطلاع‌رسانی عملکرد مراقبت سلامت حمایت می‌کرد.

یک مکان و دفتر خاص برای کاکرین وجود ندارد بلکه همکاران و گروه‌های کاکرین در سرتاسرجهان پراکنده هستند و بخش عمده کارها به صورت آن‌لاین انجام می‌شود. در واقع هر گروه به خودی خود یک سازمان کوچک است که با سرمایه، پایگاه وب و حجم کاری خود  اداره می‌شود. همکاران کاکرین بر اساس علایق، تخصص و یا موقعیت اجتماعی خود به یک گروه و در بعضی موارد به چند گروه پیوسته و با آن در ارتباط هستند.

 

ساختار کاکرین

کاکرین به عنوان یک مؤسسه خیریه در انگلستان ثبت شده است. به منظور پیوند اجزای سازمان به یکدیگر، چند ساختار اساسی که توسط گروه راهبری (Steering Group) هدایت می‌شوند، سیاست و رهبری استراتژیک کاکرین را بر عهده دارند (شکل یک). اعضای این گروه به شکل دموکراتیک از و توسط همکاران کاکرین انتخاب می‌شوند. کاکرین همچنین شامل یک تیم اجرایی مرکزی برای انجام کارهای مالی، حقوقی و اداری این سازمان به رهبری مدیر اجرایی کاکرین و یک واحد تحریریه برای پشتیبانی از تولید مرورهای سیستماتیک کاکرین، فرایندهای ویراستاری، توسعه آموزش و روش‌ها به سرپرستی سردبیر کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) است.

ساختار گروه‌های سازمان همکاری کاکرین

گروه راهبری: این گروه بر اساس اهداف مندرج در برنامه راهبردی کاکرین در توسعه سیاست‌های سازمان هدایت می‌شوند. گروه راهبری سیزده عضو دارد (برای مثال نماینده نویسندگان، نماینده رؤسای مراکز، نماینده کارکنان مراکز) که برای یک یا دو دوره سه ساله خدمت می‌کنند. اعضای گروه راهبری دو بار در سال ملاقات چهره به چهره داشته و در فاصله زمانی بین این دو جلسه از طریق کنفرانس تلفنی و پست الکترونیکی با یکدیگر در ارتباط هستند. این گروه دو کمیته فرعی و چندین کمیته مشاوره‌ای دارد.

گروه‌های مروری کاکرین (Cochrane Review Groups): مرورهای کاکرین توسط نویسندگانی که عنوان مقالات خود را در یکی از 53 گروه مروری کاکرین ثبت می‌کنند، تهیه می‌شود. هر گروه مروری کاکرین بر حیطه‌های خاصی از سلامت (برای مثال سرطان پستان، بیماری‌های عفونی، مالتیپل اسکلروزیس، اسکیزوفرنی، اعتیاد به تنباکو) تمرکز دارد و توسط یک یا چند ویراستار هماهنگ کننده، همچنین تیم ویراستاری مشتمل بر مدیر ویراستاری و هماهنگ کننده جستجوی مطالعات کارآزمایی بالینی (Trials Search Co-ordinator) اداره می‌شود. گروه‌های مروری کاکرین در زمینه روش‌شناسی و ویراستاری مرورهای کاکرین به نویسندگان کمک می‌کنند و فرایندهای ویراستاری شامل همتراز داوری (peer-review) را مدیریت می‌کنند.

مراکز کاکرین (Cochrane Centres): مراکز کاکرین که برخی شامل شعبه‌هایی نیز هستند افراد را در حوزه‌های جغرافیایی و زبان‌شناسی پشتیبانی می‌کنند. بسته به منابع موجود، برخی از مراکز قادر به ارایه خدمات آموزشی، کمک به مترجمان، شبکه‌سازی و غیره هستند. به تازه‌واردان توصیه می‌شود تا برای کسب اطلاعات در خصوص کاکرین با مراکز محلی آن تماس برقرار کنند تا در زمان و تلاش برای یادگیری مراحل تهیه مرورها صرفه‌جویی شود.

گروه‌های متد (Methods Groups): از افرادی که در توسعه روش‌شناسی مرورهای کاکرین فعالیت می‌کنند، تشکیل شده است.

فیلدها (Fields): تمرکز فیلدها بیشتر بر ابعاد مراقبت‌های سلامت و موضوعاتی چون ساختارهای مراقبت (مثل مراقبت‌های اولیه)، نوع مصرف کننده (مثل افراد مسن) و یا نوع مداخله (مثل واکسن‌ها) است.

شبکه مصرف کنندگان (Consumer Network): این شبکه برای مصرف کنندگان (عمدتا بیماران) شبکه گسترده‌ای از اطلاعات و یک مجمع (forum) را فراهم می‌آورد. همچنین یک نقطه ارتباطی برای گروه‌های مصرف کننده در سرتاسر جهان است.

 

موقعیت بین‌المللی کاکرین

کاکرین علاوه بر برخورداری از حمایت همکاران خود در سرتاسر دنیا، موفق به دریافت یک کرسی در مجمع جهانی بهداشت (ژانویه سال 2011، سازمان جهانی بهداشت) شده که فرصتی را برای ارتقای مراقبت سلامت مبتنی بر شواهد در بالاترین سطح بین‌الملل سیاستگذاری مراقبت سلامت فراهم می‌آورد.

 

نحوه مأخذدهی به این مطلب

مسگرپور بیتا. سازمان همکاری کاکرین را بشناسیم. سپید ۱۳۹۳. شماره ۴۰۷. صفحه ۵